۱۹ آگوست هر سال، بین علاقمندان و عکاسان، بحثی در می‌گیرد که تاریخچه بلند و فراز کوتاهی دارد و قصه جالبی پشت آن قرار دارد.
«روز جهانی عکاسی» تبدیل به یک عنوان مناقشه برانگیز شده است، عده ای آن را بدون هیچ پشتوانه‌ای می‌دانند و برخی آن را جعلی تاریخی و تعدادی هم بازاریابی مدرن برای افزایش مراجعه به سایت و شبکه‌های اجتماعی عده‌ای شیاد می‌خوانند و بسیارانی آن را بهانه‌ای برای گرامی‌داشت هنری می‌دانند که زندگی انسان معاصر را برای همیشه تغییر داد و امروزه زندگی، بدون عکاسی و عکس متصور نیست.
اما ماجرا چیست؟
واقعیت این است که قبل از سال ۲۰۱۰ میلادی این مناسبت، «روز جهانی عکاسی» در هیچ تقویمی به صورت رسمی وجود نداشت، تا اینکه جوانی استرالیایی به نام کرسکه آرا (Korske Ara) با راه‌اندازی سایتی به نام روز جهانی عکاسی (www.worldphotographyday.com) پیشنهاد نام‌گذاری این روز را به عنوان روز جهانی عکاسی برای گرامی داشت بین‌المللی این روز مطرح کرد و پیشنهاد داد تا عکاسان و علاقمندان هنر عکاسی از سراسر جهان با اشتراک‌گذاری عکس های‌شان در این سایت به تجلیل از این دستآورد بزرگ بپردازند.
اما نکته اینجاست که این پیشنهاد کرسکه یک پیشنهاد بدون پشتوانه تاریخی نبوده است، هدف از انتخاب این تاریخ از این جهت بوده است که در ۱۹ آگوست ۱۸۳۹ دولت فرانسه اعلام کرده بود که اختراع «لوئی ژاک مانده داگر» هدیه‌ای به جهان است و آن را به‌صورت رایگان به جهان بخشید. و قطعا این روز یکی از روزهای مهم تاریخ بشر مدرن است.
روزی که «فرانسوا آراگو» به‌صورت رسمی عکاسی را به جهانیان معرفی کرد و تصویر جهان را به‌صورت غیر قابل انکاری دست‌خوش تغییر کرد.
«داگر» که بود و چه کرد؟
«داگر» در فرانسه به دنیا آمد. وی نزد نخستین هنرمند نقاشی‌های سراسرنما، «پیر پروو»، معماری، طراحی صحنه تئاتر و نقاشی سراسرنما را فراگرفت. او در زمینه طراحی صحنه تئاتر بسیار پیشرفت کرد و طراح پرآوازه‌ای شد تا آنجا که نخستین ژرفانما را ساخت و در سال ۱۸۲۲ در پاریس آن را رونمایی کرد.
در سال ۱۸۲۲ «ژوزف نیسه‌فور نیپس» نخستین عکس دائمی جهان را تولید کرد (به نام هلیوگراف). سه سال بعد در سال ۱۸۲۵ «داگر» دستیار «نیپس» شد و آنها ۴ سال با یکدیگر همکاری کردند. نیپس به صورت ناگهانی در سال ۱۸۳۳ از دنیا رفت. او یک چاپ‌گر بود و فرایندی که او به کار می‌برد بر پایه روشی سریع برای تولید صفحه‌های (پلاک) چاپ بود. داگر گمان می‌کرد روش نیپس به او در پیشبرد دایوراما (سراسرنما) که ساخته خودش بود کمک خواهد کرد.
در نهایت پس از سال‌ها تجربه اندوزی، در ۷ ژانویه ۱۸۳۹ «داگر» همراه با فرهنگستان علوم فرانسه اعلام کردند که فرایند عکاسی که بر رویش کار می‌کردند به کمال خود رسیده است. دولت فرانسه ثبت اختراع کار «داگر» را به دست آورد و در برابر آن مبلغی را به او و دستیارش که پسر «نیپس» بود پرداخت کرد. و اینگونه بود که ۱۹ آگوست در تاریخ عکاسی جهان روز خاصی شد، روزی که شاید هیچ وقت تا پیش از سال ۲۰۱۰ در هیچ تقویمی نیامده باشد اما روزی است که عکاسی و عکس به همه مردم جهان هدیه شد، این صحیح است که عکاسی به نام مخترع فرانسوی «ژوزف نیسه‌فور نیپس» شناخته می‌شود و اولین عکس ثبت شده تاریخ توسط او عکسبرداری شده است و او سهم بسزایی در پیشرفت تاریخ عکاسی داشته است، اما جایگاه «داگر» در توسعه روش‌های جدید و دائمی چاپ عکس غیر قابل انکار است، اختراع روش داگرئوتایپ که در آن، به صفحه نقره‌ای مدتی بخار ید می‌دهند تا قشر نازکی از یدور نقره بر روی آن قرار گیرد، سپس این صفحه را در دوربین می‌گذارند و عکسبرداری می‌کنند، ابداع لوئی داگر بوده است که در سال ۱۸۳۷ اختراع کرد. «نیپس» و «داگر» به کارکرد اختراعی که کرده بودند تا حدود زیادی واقف بودند، اما جهانگیری آن را به این وسعت و تاثیرگذاری آن را در این سطح تمدنی قابل تصور نمی‌دانستند.
کرسکه آرا و روز جهانی عکاسی
آرا، بر پایه این دانسته‌های تاریخی و برای بزرگداشت این رویداد تاریخی با ایجاد یک سایت، عکاسان و علاقمندان را به اشتراک عکس در سایتش فراخواند، در اولین سال تاسیس سایت فقط ۲۵۰ عکاس، عکس‌هایشان را در سایت بارگذاری کردند، اما ایده کرسکه کم‌کم جواب داد و در سال ۲۰۱۷ تعداد عکاسان شرکت کننده در این حرکت تقریبا ۵۰۰ میلیون نفر شده بودند، و او درآمدهای این رویداد سالانه را به حمایت از خانواده‌های دارای بیمار فلج مغزی اختصاص داد، کرسکه در سال ۲۰۱۸ این رویداد را در سایتش متوقف کرد تا به شرایط مختلف مالی و حمایتی از این رویداد سر و سامان بدهد. کرسکه راهی را آغاز نمود که امروزه در تمامی شبکه‌های اجتماعی ادامه پیدا کرده است.
از اوایل قرن نوزدهم، عکاسی به وسیله‌ای جذاب و کارا برای بیان شخصی و مورد استفاده افراد بی‌شماری در سراسر جهان تبدیل شده است.
عکس توانایی ثبت یک موقعیت، مکان و یا یک رویداد عادی زندگی را دارد. یک تجربه، یک ایده، یک لحظه در زمان، به همین دلیل است که می‌گویند: یک عکس ارزش هزار کلمه را دارد. عکس‌ها می‌توانند احساس را سریع‌تر و حتی گاهی مؤثرتر از کلمات منتقل کنند. یک عکس می‌تواند بیننده را وادار کند که جهان را همانطور که عکاس می‌بیند. ببیند و یا شاید درک کند و یا بهتر است بگوییم که می تواند در تجربه عکاس از آن لحظه از زندگی و جهان مشارکت داشته باشد.
عکس‌ها حتی از گذشت زمان نیز فراتر می‌روند – عکسی از صد سال پیش هنوز هم می‌تواند همانطور که در آن زمان بود، مورد توجه قرار گیرد. و عکس‌هایی که فردا گرفته خواهند شد، خواهند توانست توسط دیگرانی پس از صد سال مورد توجه قرار گیرند و تجربه زیستی ما را برای آینده در پس عکس‌ها زنده نگاه دارند.
روز جهانی عکاسی و تضاد با ادعای حرفه‌ای بودن
به شکل جالبی بسیاری از عکاسان حرفه‌ای با این روز و مناسبت ارتباط خوبی ندارند و آن را یک جعل و یا یک بازاریابی در شبکه‌های اجتماعی می‌دانند و نسبت به آن موضع می‌گیرند، اما اینکه این حرکت از یک سایت و یک عکاس استرالیایی آغاز شده شاید دلیل مناسبی برای موضع گیری حرفه‌ای نسبت به یک رویداد تاریخی نباشد، شناخت تاریخچه این روز و مناسبت تاریخی آن می تواند به شناخت ما از بزرگداشت این رویداد کمک کند، و این گفته که این روز چون در تقویم سازمان‌های عکاسی جهانی درج نشده است، رسمیت ندارد نیز نمی‌تواند دلیل موجه‌ای برای انکار این رویداد تاریخی باشد، ضمن آنکه این تاریخ یک مبنای تاریخی برای اختراع عکاسی شناخته می‌شود و کتاب‌های بسیاری در این‌باره نگاشته شده‌اند. حتی در سال ۱۹۸۹ مراسم ۱۵۰ سالگی اختراع عکاسی در جهان پاس‌داشته شد و کتاب‌ها، مقاله‌ها و تحقیق‌های بسیاری در این زمینه وجود دارند.
«بیومونت نیوهال» نویسنده آمریکایی در کتاب تاریخ عکاسی می‌نویسد:
سال ۱۸۳۹ سال فوق العاده‌ای بود. . . این سال تا ابد گواهی بر نبوغ متفکران مستقل و معجزه هم‌زمانی اختراع آنان است! در ۱۸۳۹، لویی داگر اختراع خود، داگرئوتایپ، یک دستآورد در عکاسی را ارائه کرد. اما او در کشف خود تنها نبود! لوئیس داگر در پاریس، ویلیام هنری فاکس تالبوت در لندن و دیگر پیشگامان و مخترعان حتی در برزیل، که هر یک از آنها تکنیک‌های مهمی را برای تولید تصاویر دائمی کشف کرده بودند. و جالب است که هر یک از آنها در سال ۱۸۳۹ کشف داگر را یا به چالش کشیدند یا تأیید کردند.
«عکاسی مخترع واحدی ندارد. در همان زمان – و به فاصله دور از یکدیگر – مخترعانی بدون اطلاع از کار یکدیگر روی یک ایده کار می‌کردند تا اینکه در ژانویه ۱۸۳۹، اطلاعیه‌ای در پاریس توسط آکادمی علوم فرانسه، موفقیت یکی از آنها، « لوئی ژاک مانده داگر» را به رسمیت شناخت، آنچه تا آن زمان برای عموم ناشناخته بود، اکنون برای همه آشکار شد، مخترعان دیگر «داگر» را در ادعای اولویت در اختراعی که او ادعایش را داشت را به چالش کشیدند.
واکنش متقابل بین این پیشگامان، که هر یک از یکدیگر یاد می‌گرفتند، و هر یک در تلاش برای انجام پیشبرد کاری مشترک بودند. بالاخره نتیجه داد و یک تکنیک جهانی برای تغییر تصویر جهان ما تولید کرد.»
ایده انقلابی «داگر»، در حالی که اکنون در عمل تقریباً منقرض شده است، جهان را کاملاً تغییر داد. روش او برای تثبیت یک تصویر بر روی صفحه فلزی اولین فرآیند عکاسی متداول مورد استفاده بوده است، و از آنجایی که هیچ فرآیند تکراری وجود نداشت، هر داگرئوتایپ اصالت داشت و یگانه بود. اما در سال ۱۸۶۰ داگرئوتایپ اساساً منسوخ شد و جایگزینش روش کاربردی‌تر صفحه‌هات مرطوب، نگاتیو و پزتیو شدند که اساس تکنیک عکاسی آنالوگ باقی مانده‌اند. «ویلیام هنری فاکس تالبوت»، ریاضیدان و گیاه‌شناس انگلیسی به دلیل کشف اصل «پوزتیو – نگاتیو»، که فرآیندی نو در عکاسی بود، در تاریخ عکاسی جاودانه شد.
و اما روز جهانی عکاسی، روز جشن گرفتن هنر ثبت تصاویر جهان
جالب است بدانیم که این روز در سایت تقویم جهانی (www.calendarr.com) به عنوان یکی از مناسبت‌های سالانه درج گردیده است و اتفاقا با درج تاریخچه مختصری درباره این مناسبت، پیشنهادهای جالبی را هم به مخاطبین علاقمند خود به عکاسی و یا فعالیت‌های هنری عرضه می‌کند، عکاسی با دوربین آنالوگ، گرفتن عکس‌های ساده خانوادگی، سفر عکاسی، رفتن به گالری‌های عکاسی و یا موزه‌های تخصصی عکاسی و … با یک جستجوی ساده در فضای اینترنت می‌توان به چندین رویداد هنری در مکان‌های مختلف جهان با این مناسبت برخورد، که این روز را بهانه‌ای برای آشنایی هر چه بیشتر مخاطبین با تاریخچه عکاسی و کارکرد زیبایی‌شناسانه آن در دگرگون کردن تصویر زندگی ما از جهان می‌دانند.
۱۹ آگوست هر سال یادآور اهمیت دوربین و عکاسی در زندگی ماست، عکاسی بخشی جدایی ناپذیر از زندگی ما شده است. مردم از این رسانه به شیوه‌های مختلف استفاده می‌کنند، از سلفی گرفتن تا عکاسی مستند در جنگ‌ها و فاش کردن نقض حقوق بشر در اقصی نقاط جهان. عکاسی یک فرم هنری است که می‌تواند به شدت شخصی باشد و هم‌چنین ایده‌ها و مفاهیم را به شیوه‌ای ساده در معرض دید عموم قرار دهد.
روز جهانی عکاسی مناسبتی برای جشن گرفتن هنر و اشتیاق به عکاسی و تصویر کردن جهان پیرامون‌مان است. این روز هم‌چنین برای تشخیص و آگاهی از چگونگی تکامل رسانه عکس، از مستندسازی ساده رویدادهای معمولی به حالتی برای تحقق ایده‌های شخصی، استفاده می‌شود.
در این روز، از علاقه‌مندان آماتور گرفته تا عکاسان حرفه‌ای، همه با انتشار دانش و ایده‌هایشان در مورد عکاسی، این روز را گرامی می‌دارند. عموم نیز از این فرصت برای دیدن عکس‌های دیگران و نیز نمایش و انتشار عکس‌ها و تجربیات خود استفاده می‌کنند.
