هنوز هم آدم‌های زیادی هستند که اگر بهشان بگویی می‌روم «کتابخانه»، دقیقاً متوجه نمی‌شوند منظورت کجاست! کتابخانه را با کتاب‌فروشی یا نوشت‌افزاری اشتباه می‌گیرند. ولی ما به کتابخانه می‌رویم.
کتابخانه مکان پُر رفت‌وآمدی است، مکانی ست که اگر کتابی را نداری و یا حتی قدرت خریدش را نداشته باشی، می‌توانی با عضویت در آنجا به امانت بگیری. افزون بر این می‌توانی از فضایی که در کتابخانهها برای مطالعه‌ای راحت و دور از شلوغی و استرس در اختیار اعضاء قرار می‌گیرد، استفاده کنی. اصل بر این است که کتابخانهها علاوه بر داشتن کتاب‌های مرجع، کمتر در دسترس و گران‌قیمت در خزانه‌شان، باید کتاب‌های چاپ روز را نیز داشته باشند تا اعضا بتوانند از هر دو نوع منابع و کتاب جدید و قدیمی بهره‌مند شوند، اما متأسفانه این‌طور نیست و اغلب کتابخانههای عمومی رشت به داشتن همان کتاب‌های قدیمی و مرجع بسنده می‌کنند.
اولین کتابخانه شهر ما، کتابخانه ملی رشت در ۱۹ مهر ۱۳۱۳ همزمان با جشن هزاره فردوسی در دوره پهلوی اول با معماری تقلیدی از شرق اروپا توسط «محمدعلی تربیت» رییس اداره فرهنگ گیلان در زمین اهدایی شهرداری رشت تأسیس شد. امروز غیر از کتابخانه ملی، در سطح شهر تعداد دیگری کتابخانه وجود دارد. ازجمله معروف‌ترین این کتابخانه می‌توان از «امام حسن مجتبی (ع)» واقع در سبزه‌میدان، «امام رضا (ع)» واقع در بوستان کشاورز خیابان رسالت، «میرزا کوچک خان» واقع در امین الضرب، خاتم‌الانبیا واقع در ابتدای خیابان سعدی، «امیرالمؤمنین» واقع در بازار کوچک یا همان محله قدیمی مسجد صفی. و همچنین کتابخانه‌هایی که مربوط به سازمان‌های خاص است نظیر کتابخانه دانشگاه علوم پایه، سازمان ملی جوانان و بیمارستان رازی.
در این میان، اکثر کتابخانههای فوق شرایط مناسبی نه ازلحاظ کتاب‌هایی که در خزانه دارند و نه از لحاظ امکاناتی که باید در اختیار اعضایشان قرار دهند، ندارند. ازجمله نواقص اغلب این کتابخانهها می‌توان موارد زیر را برشمرد: کوچک بودن سالن‌های مطالعه و متعاقب همین مسئله بهره‌برداری یک روز در میان توسط دختران و پسران است، ساعات کاری محدود آن‌ها و… .
در بین این کتابخانهها، شاید تنها بتوان از یک کتابخانه به‌عنوان کتابخانه‌ای نزدیک به سطوح استاندارد نام برد، که در سطح رشت و حتی استان گیلان بهترین امکانات را هرچند با کاستی‌هایی، در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. کتابخانه امیر المومنین که توسط آیت آ… رودباری در سال ۱۳۷۹ تأسیس‌شده و به بهره‌برداری رسید هم‌اکنون با دو ساختمان مجزا-یکی مختص پسران و دیگری مختص دختران-مشغول به کار است. باآنکه کتاب‌های بسیار زیادی در خزانه این کتابخانه یافت می‌شود، ولی بازهم کامل و به‌روز نیست و سراغی از کتاب‌های تازه منتشرشده نمی‌توان گرفت. ویژگی دیگری که باعث تک شدن این کتابخانه نزد دانشجویان، دانش آموزان و اهالی مطالعه شده است، ساعت کاری مناسب و همچنین برخورداری از سالن‌های بزرگ با امکانات گرمایشی و سرمایشی مناسب برای هر دو نیمه سال و در کل محیطی مناسب جهت مطالعه است. به‌هرحال با اینکه مجموعه فرهنگی جدیدی در محل سابق استانداری واقع در خیابان حافظ جنب پارک شهر (باغ محتشم) در حال ساخت است و قرار بر این شده کتابخانه‌ای بزرگ و مجهز در این مکان تأسیس شود، اما همچنان کمبود این‌گونه از اماکن در کنار بسیاری از مشکلات شهری و اجتماعی دیگر حداقل برای اهل فرهنگ و مطالعه به‌شدت احساس می‌شود.
