خانه های تاریخی هر شهری، برای آشنایی مردم با فرهنگ ، تاریخ و معماری آن خطه، یکی از بخش‌های مهم گردشگری به شمار می‌روند. این روزها، خانه‌های تاریخی به مکانی فرهنگی تبدیل شده‌اند که زندگی، فرهنگ و هنرهای قومی مردم را به نمایش می‌گذارند.
رشت به واسطۀ تاریخ و فرهنگ دور و درازش، خانه‌های تاریخی بسیاری در محلات قدیمی خود جای داده است، خانه‌های زیبایی که هر کدام داستانی از گذشته این شهر را روایت می‌کنند. خانه تاریخی و زیبای سمیعی‌ها نیز در محله قدیمی ساغریسازان رشت یکی از همان خانه‌های جذاب و تاریخی است که در دهه اخیر تبدیل به خانه فرهنگ گیلان شده است.
خانه سمیعی‌ها یا همان خانه فرهنگ گیلان در انتهای محله قدیمی ساغریسازان، روبه‌روی کوچه بلورچیان و در بن‌بست سمیعی واقع شده است.
به محض رسیدن به بن‌بست سمیعی، با سنگفرشی زیبا مواجه می‌شویم که انتهایش ما را به خانه فرهنگ گیلان می‌رساند. دیوارهای سمت چپ این کوچه با آجرهای نارنجی قدیمی که از لابه لای بعضی از آن‌ها گیاهی روییده است، حس و حال حضور در کوچه‌های قدیمی رشت در سال‌های دور را تداعی می‌کند. درب ورودی خانه فرهنگ گیلان، فیروزه‌ای رنگ و چوبی است که در نگاه کلی در کنار رنگ گرم آجرهای دیوارهای روبرو و انتهای کوچه، تصویر بی‌نظیری را هنگام ورود به هر گردشگری هدیه می‌دهد.
تاریخچه خانه فرهنگ گیلان
این خانه زیبا متعلق به مفخم‌السلطنه (اسماعیل رحمت سمیعی) بوده که یک قرن پیش در اواخر دوره قاجار ساخته شده است. خاندان سمیعی‌ها یکی از سرشناس‌ترین خانواده‌های شهر رشت هستند که به نوعی هویت تاریخی و فرهنگی این شهر به شمار می‌روند. خاندان سمیعی‌ها، دارای املاک فراوانی در رشت و محله ساغریسازان هستند و این خانه زیبا یکی از آن‌هاست.
این بنای تاریخی که در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده است، به همت و خریداری گروهی از فرهنگ دوستان گیلانی، از سال ۱۳۹۰ خورشیدی، تحت عنوان خانه فرهنگ گیلان فعالیت دارد. این خانه یکی از زیباترین خانه‌های قدیمی رشت برای آن دسته افرادی است که به بناهای قدیمی تاریخی و معماری آن‌ها علاقه‌مندند.
فضای خارجی خانه فرهنگ گیلان
به محض ورود از در چوبی فیروزه‌ای این خانه، با حیاطی بزرگ و باصفا چون خانه‌های فیلم‌های قدیمی روبرو می‌شویم. حیاط خانه با باغچه‌بندی‌های زیبا و منظم با درختان نارنج، انجیر، خرمالو و سیکاس‌های تزئینی در دورتا دور حیاط، چشم‌انداز فوق‌العاده‌ای را به هر گردشگری هدیه می‌کند.
حوض گرد وسط حیاط با کاشی‌های قدیمی و منقوش به چهره سلاطین، که معمولا در اسفند و اوایل بهار مملو از ماهی‌قرمزهای کوچک است در کنار چاه آب، زیبایی این حیاط را دو چندان کرده است.
چشم‌انداز ظاهری
بنای اصلی از حیاط، با نمای سفید و رنگ فیروزه‌ای،
چشم‌ها را مسحور می‌کند. این خانه با معماری
سنتی
،ایوان و شاه‌نشین در قسمت شرقی محوطه ساخته شده است. عمارت سپیدی که در دو طبقه با ارسی‌های آبی مشبک و شیشه‌های رنگین با
تالاری بزرگ و لوستری پرهیبت، چون نگینی
پربها به چشم می‌آید.
در سمت دیگر حیاط در طاقی دیوار، سه ردیف مجسمه‌های پرنده روی سیم دیده میشود که آن‌قدر طبیعی و هنرمندانه ساخته شده‌اند که نمی‌توان از آن‌ها چشم برداشت. این طاقی و این پرنده‌ها مکان مناسبی برای عکاسی و ثبت حضور در این خانه، برای گردشگران محسوب میشود. عین همین پرنده‌ها در بالای درب ورودی خانه از داخل، نیز کار شده است که ترکیب خاصی را در کنار سفال‌های سقف درب ایجاد کرده است.
حیاط این خانه در چهارفصل سال همیشه دیدنی و زیباست. روزهای بارانی با طراوت درختان خیس و باران‌خورده، روزهای آفتابی با تابش تند نور بر سبزینگی باغ و روزهای برفی با حجم سپید آرامش‌بخشش، موجی از تازگی، لطافت و نوستالژی‌های ناب را برای هر بیننده‌ای فراهم می‌کند.
فضای داخلی خانه فرهنگ گیلان
خانه فرهنگ گیلان دو طبقه دارد، ارسی‌های آبی مشبک و شیشه‌های رنگین، کف و پله‌های چوبی داخلی و تراس‌های کوچک این بنا، بسیار زیبا هستند.
برای ورود به محوطه داخلی خانه فرهنگ گیلان دو پلکان کوچک وجود دارد که به طور قرینه در دو سمت ایوان قرار گرفته‌اند. هر دو پلکان بعد از ورودی به پاگردی کوچک به دری می‌رسند که محل ورود به بخش‌های داخلی خانه است. در طبقه اول این خانه، تالار یا ایوان مرکزی با چشم‌اندازی رو به حیاط قرار دارد. ایوان وسیعی که با لوستری بزرگ و قدیمی به شکل پنجه‌های عقاب، چهره‌ای پرهیبت و بااصالت به این فضا بخشیده است. بخش مدیریت، کتابخانه و چند اتاق دیگر نیز در این طبقه قرار دارد. اتاق‌های طبقه پایین همگی با پنجره‌های بزرگ و نورگیر به سمت حیاط باز می‌شوند.
پس از پیمودن پله‌های چوبی مارپیج به طبقه دوم این خانه می‌رسیم. در طبقه دوم اتاقی قرار دارد که به شاه‌نشین باز میشود و پنجره‌های آن داری ارسی زیبایی است. ارسی که از وسط شاه‌نشین در طبقه دوم، رو به ایوان باز میشود به صورت سه دری بوده و با تزئینات چوبی بسیار ظریف و زیبایی ساخته شده است که همخوانی کاملی با ایوان و فرم خاص جان‌پناه آن دارد. جفت ستون‌های وسط ایوان نیز چوبی هستند و سرستون گچی بر آن قرار دارد.
اتاق‌های خانه سمیعی‌ها، با طاقچه‌هایی تزئینی، گنجه‌های چوبی مخفی و پنجره‌های بزرگی که نور را به اتاق می‌تابابند، بی نظیر و خارق‌العاده‌اند. در طبقه دوم نیز اتاق‌های بسیاری وجود دارند که برخی از آن‌ها تو در تو هستند. در طبقه دوم ایوانی وجود دارد که بخشی از آن به طرف حیاط اصلی و بخش بیشتر آن به سمت پشت بنا مشرف است. اتاق‌های کنار ورودی راه‌پله طبقه دوم، نگارخانه خانه فرهنگ گیلان است که در آن نمایشگاه‌های هنری برگزار میشود.
فعالیت‌های خانه فرهنگ گیلان
خانه فرهنگ گیلان موسسه‌ای مستقل و غیرانتفاعی است که از سال ۱۳۷۸ توسط تعدای از هنرمندان گیلانی تاسیس شد و از سال ۱۳۹۱ در خانه تاریخی سمیعی‌ها به کار خود ادامه داد.
گروه‌های ادبی و هنری در طول هفته در این خانه جلسات خود را برگزار می‌کنند. کارگاه‌های شعر و داستان فارسی و گیلکی، جلسات شاهنامه‌خوانی، نشست‌ها و سخنرانی‌های مختلف فرهنگی، همایش‌های ادبی، نمایش فیلم، جشن رونمایی آثار هنری، جلسات نقد و بررسی کتاب، فیلم و مانند آن از برنامه‌های ثابت خانه فرهنگ گیلان است که علاقه‌مندان و دوستداران همیشگی خود را در طول سال داراست. بعضی از همایش‌های بزرگ این خانه با مدعوین بسیاری مانند: دیدار نوروزی اعضای گروه‌های مختلف هنری و ادبی و یا همایش‌های شعرخوانی و داستان‌خوانی، پخش فیلم و مانند آن در حیاط این خانه برگزار میشود که لذت حضور در فضای باز و باصفای خانه را چندین برابر می‌کند.
