سبزه میدان رشت یکی از مکان‌های نوستالژیک این شهر است که گذر زمان از محبوبیتش نکاسته که حتی جایگاهش را بیش از پیش در بین مردم حفظ کرده است. مکانی که در بین اهالی قدیمی رشت، جایگاه ویژه ای دارد. چنان که در بیشتر روزهای غیر بارانی سال، بازنشستگان و مردم این شهر به عادت قدیمی، در آن، دور هم جمع می‌شوند و از روزها و خاطرات قدیم می‌گویند.
سبزه میدان رشت همیشه جزو اولین انتخاب‌های گردشگرانی است که به رشت سفر کرده‌اند. میدانی سبز و قدیمی در مرکز شهر که صدای بال کبوتران جلدش همیشه به گوش می‌رسد تا زیر درختان تنومند این باغ، در میان چشم‌های کنجکاو کودکان، جمع شوند و دانه برچینند.
سبزه میدان رشت کجاست؟
میدان قدیمی سبزه میدان رشت در قسمت غربی این شهر در نزدیکی میدان شهرداری قرار دارد که این دو میدان به وسیلۀ خیابان علم الهدی با یکدیگر ارتباط دارند. خیابان‌های لاکانی، بیستون و استادسرا نیز درجهات دیگر به سبزه میدان وصل می‌شوند.
تاریخچۀ سبزه میدان رشت
جهانگیر سرتیپ پور، (شهردار منتخب ۱۳۳۰ خورشیدی) در کتاب نام‌ها و نامدارهای گیلان، ساخت این میدان را به «محمد ولی خان تنکابنی» معروف به «نصرالسلطنه» نسبت می‌دهد. ولی در حقیقت این میدان توسط «میرزا قاسم خان والی» ساخته و بعدها توسط نصرالسلطنه بازسازی شد.
گیلان همواره مسیر تردد اتباع کشورهای روس و انگلیس بود. به دلیل وجود تجارت خانه‌های متعدد، ناصرالدین شاه کسانی را به عنوان حاکم این منطقه انتخاب می‌کرد که از تشکیلات نمایندگان ایران در خارج بوده و به زبان روسی مسلط باشند. از دلایل انتخاب میرزا قاسم خان والی برای حکمرانی گیلان، حضور هشت ساله‌اش در روسیه بود. بسیاری از عمران و آبادانی‌های رشت و البته کل گیلان، در زمان حمکرانی وی صورت پذیرفت. اولین اقدام مهم قاسم خان در رشت، ساخت محلی برای تجمع و تفریح مردم بود و سبزه میدان در آن زمان باغی سرسبز بود که مردم می‌توانستند در آن آزادانه به گشت و گذار بپردازند.
سبزه میدان رشت، شاهد اتفاقات تاریخی بسیاری بوده است. سبزه میدان، نخستین محلی بود که میرزا کوچک خان به دنبال تشکیل حکومت انقلابی، پس از ورود به رشت، در آنجا مورد استقبال مردم قرار گرفت و آن جا را تبدیل به جایگاهی برای ایراد نطق‌های آتشین و انقلابی فعالان جنگلی کرد. اعلام «اولین جمهوری آسیایی»، توسط میرزا کوچک خان جنگلی شاید مهمترین اتفاق تاریخی سبزه میدان باشد. میدانی که سالها بعد، نظاره گر سر بریدۀ میرزا و اندوه شهر رشت در سرکوب نهضت جنگل بود. این میدان تاریخی در بیست و چهارم خرداد ماه سال ۱۳۹۰ به شماره ۳۰۲۶۱ در جزو فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
سیمای سبزه میدان رشت از دیروز تا امروز
شکل هندسی و ابعاد مساحتی سبزه میدان در طول تاریخ دست نخورده باقی مانده، اما به لحاظ فضاهای داخلی، فضای سبز، نصب اِلمان و تندیس‌ها و حتی عنوان میدان، بارها و بارها دستخوش تغییر شده است. در دهۀ ۱۳۶۰، تابلوی «سید جمال الدین اسدآبادی»، به عنوان نام میدان نصب شد. نامی در تمام این سالها، به ندرت از آن استفاده شد تا اینکه در دهۀ اخیر دوباره تابلوی «سبزه میدان» جایگزین شد.
مساحت کل سبزه میدان رشت ۲۹ هزار و ۷۰۰ مترمربع است، اواخر تابستان ۱۳۹۴ بازآفرینی سبزه میدان کلید خورد تا این میدان به شکل نخستین خود بازگردد، درست شبیه تصاویری که در کارت پستالهای قدیمی، کتابهای تاریخی و حافظۀ رشتی‌های اصیل نقش بسته بود. بازآفرینی سبزه میدان رشت بر اساس قدیمی‌ترین عکس موجود از میدان انجام گرفت. عکسی که مربوط به دهۀ ۴۰ شمسی بود و دور تا دور سبزه میدان را ستون‌های عمودی بتنی در بر گرفته بودند.
دیدنی های سبزه میدان رشت
سبزه میدان رشت با درختان تنومند و کبوتران رها و تجمع بازنشستگان و مردمی که برای لذت بردن از فضای این میدان قدیمی حضور دارند، معنا می‌شود. حس نوستالژیکی که مردم رشت به سبزه میدان دارند، توصیف ناشدنی است. اگر به رشت آمدید، حتما سری به این میدان قدیمی زیبا و دلپذیر بزنید که شور و شوق زندگی در تمام سال در آن موج می‌زند.
سبزه میدان رشت مملو از گروه‌های سنی مختلف است. عده‌ای مشغول بازی شطرنج و دومینو هستند. برخی در حال مطالعۀ روزنامه اند، عده‌ای جدول حل می‌کنند، برخی مشغول گپ و گفت با یکدیگرند. کودکانی که برای کبوتران شاد این میدان قدیمی، دانۀ گندم می‌پاشند و عکاسانی که سوژ‌ه‌های زیبا و تکرارناشدنی را به عکسی ماندگار تبدیل می‌کنند. از همان عکس‌هایی که شاید در سدۀ آینده شرح حال مردمان دراین میدان تاریخی باشد.
میدان مجسمه ها
در وسط این میدان سردیس‌هایی از مفاخر گیلان چون: پروفسور فضل الله رضا، دکتر محمود بهزاد، پروفسور مجید سمیعی و پروفسور حسن اکبر زاده قرار دارد. سردیس «شیون فومنی» شاعرپرآوازۀ گیلانی نیز در مقابل کتابخانۀ عمومی امام حسن مجتبی سبزه میدان قرار دارد. این کتابخانه که نام قدیمی‌اش «پورداود» بود در سال ۱۳۴۷ خورشیدی در این مکان تاسیس شده است.
از زمانی که طرح بازآفرینی سبزه میدان انجام شد، سردیس‌هایی دیگری نیز از هنرمندان و مشاهیر گیلان چون: ناصر مسعودی (خواننده قدیمی)، اکبر رادی (نمایشنامه نویس و داستان‌نویس معاصر) و آیت‌الله بهجت فومنی( عارف و مرجع تقلید گیلانی) در دورتا دور باغ سبزه میدان نصب شد.
گلکاری‌های زیبای این میدان خصوصاً در آستانۀ سال نو و فصل بهار، آب نما و نیمکت‌های همیشه منتظرش و نسیمی که از لابه لای درختان تنومند به صورت گردشگران می‌خورد، حس خوب یک گردش درون شهری را در یک میدان قدیمی فراهم می‌کند.
در سبزه میدان رشت، سینما «شهرطلایی» یکی از قدیمی‌ترین سینماهای رشت قرار دارد، بزرگترین سینمای شهر که در سال ۱۳۴۴ در این منطقه ساخته شد و پس از انقلاب به سینما ۲۲ بهمن تغییر نام داد. در محدودۀ سبزه میدان و خیابان‌های منتهی به آن، برای آن دسته از گردشگرانی که به خرید و خیابان گردی علاقمندند، مراکز خرید و فروشگاه‌های زیادی وجود دارد که این منطقه را به یکی از مراکز اصلی خرید در شهر رشت تبدیل کرده است.
عکس‌ها: فرزاد فخرایی
