میدان مرکزی شهر رشت به میدان شهرداری معروف است. میدان شهرداری رشت، با بناهای تاریخی، ساختمانهای شهری، خیابان‌های مهم و مراکز خرید سنتی و مدرن در اطراف آن، اصلی‌ترین میدان شهر رشت است. میدانی که خیلی از شهروندان و گردشگران، آن را روزها و شبهای بسیاری برای خرید، گردش، تفریح و لذت بردن از پیاده روی بر پیاده راه سنگفرش شده آن انتخاب می‌کنند. رشت در ایران، نخستین و تنها شهری است که به احیای بافت تاریخی شهر و ساخت پیاده راه بزرگ سنگفرش اقدام کرد. جایزه بین‌المللی بزرگترین رقابت طراحی در دنیا در سال ۲۰۱۷ را از آن خود کرد.
تاریخچه میدان شهرداری رشت
مجموعه بناهای تاریخی میدان شهرداری اعم از: ساختمان پست و تلگراف، کتابخانه ملی، ساختمان شهرداری، ساختمان استانداری قدیم، هتل ایران سابق در اوایل سلطنت پهلوی اول ( ۱۳۰۴-۱۳۲۰ ه.ش) براساس الگوی معماری روسی ساخته شد. این مجموعه تاریخی به شماره ۱۵۱۶ در تاریخ ۲/۳/۵۶ به ثبت رسیده است.
از سال ۱۳۰۲ هجری شمسی و دقیقا دو سال پس از خاتمه کار نهضت جنگل و سقوط رشت به دست نیروهای قزاق و آغاز حکومت نظامی در رشت، محمد حسین خان آیرام و سرتیپ فضل الله خان زاهدی به عنوان حکمرانان نظامی وقت گیلان و طوالش و یاور محمودخان غفاری به عنوان رئیس نظمیه و بلدیه رشت شروع به تخریب شهر سنتی و ارگانیک رشت کردند و به جای بناها و بافت‌های فرسوده شهر، بناها و خیابان‌های جدید به سبک نئوکلاسیک پدید آوردند.
اولین بنای باشکوه شهری یعنی ساختمان مرکزی شهرداری رشت در چهارم اردیبهشت ۱۳۰۵ هجری شمسی حدود هفت سال پیش از آغاز حکومت هیتلر در آلمان به مناسبت تاجگذاری پهلوی اول افتتاح شد. بنای شهرداری رشت با مساحت حدود ۱۸۰۰ متر مربع به طول ۵۵ متر و ارتفاع ۱۲متر در ضلع غربی میدان واقع شده و در وسط این بنا، برج ساعت شهرداری رشت به ارتفاع ۲۳ متر با اقتباسی هنرمندانه از معماری سبک نئوکلاسیک اروپایی اوایل قرن بیستم قرار گرفته است.
جایگاه میدان شهرداری امروز
میدان شهرداری رشت به عنوان هسته مرکزی شهر، مراکز تجاری، اداری، تفریحی، فرهنگی و اجتماعی را در خود جا داده است. این میدان به عنوان مرکز شهر از طریق چهار خیابان علم الهدی، سعدی، شریعتی و امام با بقیه ی شهر در ارتباط است. علاوه بر ساختمانهای تاریخی، وجود عواملی مانند: نزدیکی به بازار، استقرار برخی از ادارات و سازمانهای مهم دولتی و خصوصی، وجود سینماها، کتابخانه ها و پارک معروف سبزه میدان باعث شده است که این میدان و خیابان‌های وابسته به آن علیرغم گسترش شهر در بخش‌های دیگر، همچنان به عنوان مرکز شهر مورد توجه واقع گیرد.
میدان شهرداری تا میانه‌های خیابان علم الهدی، سعدی، امام و ابتدای خیابان شریعتی مانند دیگر قسمت‌ها سنگفرش شده است.
حال خوش پیاده روی و دیدنی های میدان شهرداری رشت
پیاده روی در شهر رشت خصوصا میدان شهرداری رشت جذابیت خاص خودش را دارد. از آنجا که تمام مسیرهای منتهی به میدان سنگفرش شده‌اند، تردد خودرو امکانپذیر نیست، بنابراین باید چند صد متر دورتر از میدان، ماشین‌تان را پارک و ادامه راه را با آرامش پیاده‌روی کنید.
پیاده‌راه شهرداری در تمام ساعات روز، مملو از شهروندان و گردشگران پرشوری است که برای تفریح، لذت و تجربه خوش خیابان گردی، این میدان قدیمی را انتخاب کرده‌اند. در وسط میدان شهرداری، استخر بزرگی قراردارد که دور تا دور آن گل کاری شده و فواره‌های آب، هر از گاهی با نوای آهنگی به اشکال مختلف پیچ و تاب خوران، فضای شادی را فراهم می‌آورد.
موسیقی شهر
بیشتر اوقات، صدای موزیکی، از ساختمان شهرداری پخش می‌شود که میدان را به دور از ترافیک و هیاهوی شهری به یک محیط صمیمی و گرم تبدیل می‌کند. دور تا دور میدان کنار نخل‌های کهنسال بلند، ردیف‌هایی از نیمکت برای نشستن، خستگی درکردن و تماشای میدان قرار دارد.
تندیس قدیمی‌ترین عکاس رشت (استاد دروی) در ابتدای خیابان سعدی و همچنین مجسمههای چون: زن شالیکار، مرد بازارگرد، پیرمرد دوچرخه سوار، مردان ماهیگیر با تور در قایق، مرد آهنگر، زن پرتقال فروش و امثال آن از جذابیت‌ها و دیدنی این میدان برای عکاسان و گردشگران است و البته مجسمه بزرگ میرزاکوچک جنگلی سوار بر اسب بر فراز ستونی در ابتدای خیابان سعدی از نمادهای اصلی این میدان است که هر شهروند و گردشگری حداقل چندبار با آن عکس گرفته و خاطره ساخته است.
کبوترهای پیاده راه
از دیگر دیدنی‌های زیبای این میدان که مورد توجه عکاسان و البته کودکان است، می‌توان به انبوه کبوتران رها و شادمانی اشاره کرد که بر فراز بناهای تاریخی این میدان پرواز می‌کنند و گروهی برای دانه برچیدن به زمین می‌نشینند. صدای بال آنها و تصویر شادی کودکانی که گرداگرد آنها دانه می‌پاشند از سوژه‌های زیبای عکاسان شهری است که خاطره می‌سازد.
گروه‌های موسیقی خیابانی رشت نیز از دیگر جذابیت‌های این میدان به شمار می‌رود. گروه‌هایی متشکل از دو تا چهار نفر که با ساز و صدای خوش خود، لحظات دل انگیزی را برای مشتاقانی که دور آنها حلقه زده‌اند، فراهم می‌کنند.
شبهای روشن رشت در میدان شهرداری حال و هوای دیگری دارد. بناهای تاریخی این میدان پوشیده از نور و رنگ جلوه‌ای خاصی به شبانه‌های رشت می‌بخشند و میدان در میان نور و اشتیاق شهروندان و گردشگرانی که پیاده‌روی شبانه را انتخاب کرده‌اند، می‌درخشد.
در روزهای پایانی اسفند و آغازسال نو و همچنین روزهای جشنواره، این میدان حال و هوای دیگری دارد. غرفه‌های رنگارنگ مملو از دست ساخته‌های هنری بومی و خوراکی و شیرینی‌های محلی، صدای همهمه گردشگران مشتاق و رقص و آواز حاجب فیروزها، شور و هیجانی مضاعف را به قلب تپنده شهر تزریق می‌کند.
بناهای تاریخی میدان شهرداری
این میدان برای آن دسته از کسانی که به گردشگری تاریخی و فرهنگی شهری علاقمندند، نیز لبریز از دیدنی‌های جذاب است. عمارت شهرداری، مشهورترین و زیباترین ساختمان اطراف میدان است. این ساختمان بین سال‌های ۱۲۸۶ تا ۱۳۰۵ خورشیدی به دستور اداره بلدیه (شهرداری) رشت در ضلع غربی میدان ساخته شد که امروزه به موزه تبدیل شده است.
برج ساعت عمارت شهرداری نیز یکی از نمادهای شهر رشت محسوب می‌شود و در گذشته از آن برای دیده بانی، امنیت و جلوگیری از آتش سوزی در شهر استفاده می‌شد. این برج از دیربار تا حال با صدای زنگش به تعداد عدد آن ساعت از نوستالژی‌های این شهر به شمار می‌رود.
اولین کتابخانه ملی ایران در میدان شهرداری در بخش ورودی سمت راست پیاده راه علم الهدی، قرار دارد. ساختمان قدیمی و زیبایی که معماری آن الهام گرفته از معماری سازه‌های کشورهای شرق اروپاست. ایده تاسیس اولین کتابخانه ملی ایران در رشت ، در سال ۱۳۰۶خورشیدی توسط محمد علی تربیت، رییس اداره فرهنگ گیلان، در زمین اهدایی شهرداری رشت مطرح شد و در ۱۹ مهر ۱۳۱۳ همزمان با جشن هزاره فردوسی، این کتابخانه شروع به کار کرد.
هتل ایران
هتل قدیمی ایران نیز یکی از اصلی ترین و زیباترین بناهای تاریخی اطراف میدان شهرداری رشت است که در تاریخ ۲۵ اسفند سال ۷۹به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این هتل که روزگاری بخشی از هویت شهر به شمار می‌رفت در دوران پهلوی اول در بین سال‌های ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۴ ساخته شده و امروزه زیر مجموعه سازمان میراث فرهنگی و مکانی برای نمایشگاه‌های بومی گیلان است.
یکی دیگر از سازه‌های زیبای اطراف میدان شهرداری، ساختمان اداره پست و تلگراف رشت است. معماری این ساختمان نیز مانند دیگر ساختمانهای قدیمی میدان شهرداری، از اروپای شرقی و روسیه الهام گرفته و به دستور فرمانده تیپ محمدحسین آیرم در دوره پهلوی اول ساخته شده است.
این ساختمان دارای ۴ طبقه با نمای سفید است که در ضلع شمالی میدان خودنمایی می‌کند و در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است. طبقه همکف این ساختمان به عنوان اداره پست فعال است واز طبقات دیگر به عنوان نمایشگاه با موضوع‌های مرتبط با پست، تمبرهای قدیمی و ارتباطات استفاده می‌شود.
شکم گردی و خرید در میدان شهرداری
بستنی، ذرت مکزیکی، نان شیرینی‌های محلی خرمایی و حلوایی، دکه‌های فلافلی دوره گرد، چرخ دستی‌های باقالی پخته و لبوی داغ، کلوچه‌های محلی گیلان و کبابی‌های کوچک داخل بازار، ازخوراکی‌های خوشمزه‌ای هستند که می‌توان در میدان شهرداری میل کرد و لذت برد.
البته شکم گردی شبانه رشت حال و هوایی زیباتری دارد، عطر خوش چای آلبالو، نان و کباب و خوراکی‌های محلی از بساط و دکه‌های اطراف میدان، هر عابر و گردشگری را به سمت خود جلب می‌کند تا آن جا که با یک بار امتحان، بارها و بارها دوست دارید، شبانه‌های رشت را به این خوراکی‌های خوشمزه و اشتهاآور گره بزنید.
مغازه‌های پوشاک، کیف و کفش و دستفروش‌های بازار شیک در میدان شهرداری با اجناس متنوعی چون: گل و گیاه، کفش و کیف، اسباب بازی و صنایع دستی ، بوتیک‌ها و پاساژهای خیابان‌های علم الهدی امام ، سعدی و شریعتی، برای علاقمندان به خرید و پاساژگردی گزینه مناسبی است.
وجود آثار تاریخی و فرهنگی با جذابیت‌های بصری مدرن و سنتی در کنار هم، مراکز خرید، کتابخانه ملی، سینماهای قدیمی شهر و همچنین مکانی برای پیاده روی، قرار گذاشتن، نشستن در تمام ساعات شبانه روز، این میدان را به مهمترین نقطه و قلب تپنده رشت برای گردشگری خیابانی با رویکردهای مختلف تبدیل کرده است.
عکس‌ها: فرزاد فخرایی
نابرو
