کادوس آوا: ریختن زباله در مسیر رودخانه‌ها و آبراهه‌ها و تالاب‌ها، جاری شدن سیلاب‌ها، عدم مدیریت صحیح و مناسب از لحاظ کنترل آلاینده‌های از جمله عوامل مؤثر در آلودگی سواحل خزر است.
یازدهمین وبینار از مجموعه وبینارهای محیط‌زیستی به مناسبت روز جهانی پاک‌سازی سواحل با موضوع «سواحل شمال ایران» برگزار شد.
این وبینار به همت گروه مردمی قرار سبز و اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان مازندران و با حمایت بیش از ۵۰ تشکل مردم نهاد در سراسر کشور و بیش از ۱۰۰ شرکت‌کننده برگزار و راه‌حل‌هایی برای پاک‌سازی سواحل ارائه شد.
در این وبینار پروین فرشچی عضو هیئت‌علمی گروه محیط‌زیست دانشگاه آزاد اسلامی و معاون اسبق محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست، سید محمود قاسمپوری عضو هیئت‌علمی گروه محیط‌زیست دانشگاه تربیت مدرس، ناصر توتچی کارشناس محیط‌زیست دریایی سازمان بنادر و دریانوردی، غلامرضا نورزاد مدیرعامل مؤسسه مردم نهاد محیط‌زیستی شقایق‌های وحشی هیرکانی (استان گیلان)، حمیدرضا صابری رئیس هیئت مدیره مؤسسه مردم نهاد محیط‌زیستی جهان نمای کردکوی (استان گلستان) و سهیل اولادزاد کنشگر و کارشناس محیط‌زیست و میزبان برنامه (استان مازندران) به سخنرانی پرداختند.
برنامه مدون و قابل اجرایی برای پاک‌سازی سواحل کشور اجرا نمی‌شود
پروین فرشچی در یازدهمین وبینار از مجموعه وبینارهای محیط‌زیستی به مناسبت روز جهانی پاک‌سازی سواحل اظهار داشت: سواحل کشور ما از همه لحاظ دارای اهمیت فراوانی است و تنها اختصاص دادن چند روز خاص به پاک‌سازی بی‌فایده است؛ قوانین بسیار زیادی در کشور در این خصوص داریم اما یک برنامه مدون و قابل اجرا حاکم نیست.
وی افزود: در مورد مسائل آلودگی تاکنون در برنامه سوم، چهارم و پنجم کمی تلاش کردیم اما در برنامه توسعه ششم بسیار در این مورد تأکید کردیم که هیچ‌گونه فعالیتی انجام نشد.
عضو هیئت‌علمی گروه محیط‌زیست دانشگاه آزاد اسلامی و معاون سابق محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست عنوان کرد: اگر سواحل برای ما مهم است در برنامه هفتم توسعه باید ردپای خود را در این برنامه به‌جا بگذارد و هرکسی وظیفه دارد نقش دریاها را در کشور نشان دهد.
ثبت بلع پلاستیک در ۱۸۰ گونه موجود دریایی
سید محمود قاسمپوری در این وبینار اظهار داشت: آلودگی پلاستیک در محیط‌زیست یک نگرانی اجتماعی اساسی و ۵۰ تا ۸۰ درصد از زباله‌های سواحل از جنس پلاستیک است.
وی افزود: بلع پلاستیک در بیش از ۱۸۰ گونه از موجودات دریایی ثبت شده است و اثرات بلع پلاستیک توسط موجودات زنده شامل انسداد مجاری گوارشی، انتقال آلاینده‌ها از پلاستیک به بدن موجود زنده، ایجاد زخم، جراحات داخلی و مرگ است.
عضو هیئت‌علمی گروه محیط‌زیست دانشگاه تربیت مدرس عنوان کرد: در دهه‌های اخیر زباله‌های انسان ساخت (به ویژه اقلام پلاستیکی) به اجسام طبیعی شناور بر آب افزوده شده‌اند و سطوح سخت پلاستیک‌های پلاژیک بستری مناسب و جایگزین را برای برخی از کلنی‌های فرصت طلب فراهم کرد.
قاسمپوری تصریح کرد: عوامل تعیین کننده شدت آلودگی سواحل به پلاستیک، وجود شهرهای پرجمعیت، تخلیه رودخانه‌ها به دریا، فعالیت‌های گسترده ماهیگیری و توریسم است.
وی ادامه داد: زباله‌های دریایی منشأ یافته از استعمال سیگار حدود ۴۰ درصد از مجموعه زباله‌های جمع‌آوری شده از ساحل دریای مدیترانه را تشکیل داده‌اند که بسیار بالاتر از میانگین جهانی بوده است.
عضو هیئت‌علمی گروه محیط‌زیست دانشگاه تربیت مدرس به نقش جریانات غالب آبی در انتقال و ایجاد غلظت آلاینده‌ها اشاره کرد و گفت: آلودگی‌های نفتی حاصل از فعالیت‌های اکتشاف و استخراج نفت کشورهای حاشیه دریای خزر به ویژه آذربایجان و ترکمنستان، ریزش‌های نفتی حاصل از تردد کشتی‌ها و قایق‌های موتوری و همچنین ورود فاضلاب انسانی به این دریای بسته عمدتاً در سواحل جنوب غربی تجمع می‌یابند.
توریست بخش عمده‌ای از دلایل آلودگی سواحل است
غلامرضا نورزاد در یازدهمین وبینار محیط‌زیستی که به مناسبت روز جهانی پاک‌سازی سواحل برگزار شد اظهار داشت: سواحل شمالی تراکم بسیار زیادی از نظر جمعیتی دارد. در گیلان حجم بیشتر این تراکم میان روستاها و افراد بومی است و در مازندران نیز در شهرها نیز موضوع ویلا سازی‌ها توسط افراد غیربومی مطرح است.
وی با بیان اینکه در برخی موارد بیان می‌شود که وجود توریست‌ها بخش عمده‌ای از دلایل آلودگی سواحل است افزود: با بررسی‌هایی که انجام شده این موضوع یک بخش کوچکی از این معضل‌ها است. در بحث پسماند این بومی‌ها هستند که مشکلاتی پیش روی آن‌هاست.
مدیرعامل مؤسسه مردم نهاد محیط‌زیستی شقایق‌های وحشی هیرکانی (استان گیلان) تصریح کرد: متأسفانه هر مقدار هم تلاش کنیم تا فرهنگ‌سازی انجام شود باز هم یک جای کار می‌لنگد و این موضوع به متولیان امر برمی‌گردد که هیچ مکانی برای دپوی زباله‌ها نداریم.
نورزاد با اشاره به اینکه رودخانه‌های بسیار زیادی در سواحل شمالی داریم که این رودخانه‌ها زباله‌ها را از شهر یا روستا به دهانه دریا وارد می‌کند و به ساحل می‌رسد ابراز داشت: علاوه بر بحث پسماند یکی دیگر از عوامل مؤثر آلودگی فاضلاب شهری است که وارد دریا می‌شودکه میزان آن در حدود ۵۰ درصد از فاضلاب‌های شهر و روستاست و علاوه بر آلودگی دریاها مشکلاتی ازجمله بیماری‌های پوستی به وجود می‌آورد.
عدم مدیریت پسماند در سه استان شمالی کشور
ناصر توتچی در این وبینار اظهار داشت: بحث زباله‌های شناور موضوع بسیار مهمی خصوصاً در دریای خزر است که به نوعی شاهد معضل عدم مدیریت پسماند در سه استان شمالی هستیم.
وی با بیان اینکه سال‌هاست که ما شاهد وجود بطری‌های پلاستیکی، یونولیت‌ها و…، در سواحل هستیم افزود: به رغم اینکه در بحث پسماند قوانین بسیار محکمی داریم متأسفانه زباله‌ها در خشکی مدیریت نمی‌شوند.
کارشناس محیط‌زیست دریایی سازمان بنادر و دریانوردی تأکید کرد: در سال ۹۲ در بندر انزلی تصمیم گرفتیم شناور زباله جمع کنی را در ایران طراحی و در شرکت‌های ایرانی بسازیم که در حال حاضر این شناورها در سواحل بندر انزلی مشغول به جمع‌آوری زباله‌ها هستند اما این تعداد پاسخگوی این حجم از زباله‌ها نیست.
توتچی با بیان اینکه زباله بلای جان محیط‌زیست و سواحل شمال ایران است ادامه داد: عدم وجود فرهنگ در میان مردم، ریختن زباله در مسیر رودخانه‌ها و آبراهه‌ها و تالاب‌ها، جاری شدن سیلاب‌ها، عدم مدیریت صحیح و مناسب از لحاظ کنترل آلاینده‌های زیست‌محیطی و… است که از جمله عوامل مؤثر در جمع شدن آلودگی سواحل خزر است.
فعالیت صنعتی، کشاورزی و نفتی عامل اصلی آلودگی سواحل خزر است
حمیدرضا صابری در یازدهمین وبینار از مجموعه وبینارهای محیط‌زیستی اظهار داشت: آلودگی‌های صنعتی، کشاورزی و نفتی یکی از عوامل بسیار مؤثر در آلودگی‌های سواحل است که روزبه‌روز باعث نابودی و انهدام سواحل می‌شود که این آلودگی‌ها از بندر گز، ترکمن، بهشهر و…، به خلیج گرگان وارد می‌شود.
وی با بیان اینکه عوامل انسانی و طبیعی در آلودگی دریاها مؤثر است افزود: رشد بی‌رویه جلبک‌های سبز در سواحل، پس‌روی زیاد آب، ناتوانی در اجرای طرح‌های کارشناسی نیز باعث مشکلات زیادی ازجمله انقراض گونه‌های جانوری همچون فک خزری، ماهیان خاویاری و آبزیان این منطقه ازجمله کفال و کپور و…، خواهد شد.
مسئول تشکل مردمی جهان‌نمای استان گلستان تصریح کرد: ایجاد سدها نیز باعث پس‌روی آب خواهد شد و متأسفانه امسال با وجود این مشکلات با کاهش شدید بارندگی نیز مواجه بودیم.
