باغ محتشم رشت از نمونه‌های به جا مانده از مجموعه باغ‌های قدیمی و اصیل رشت است که با درختان کهنسال آزاد در جوار رودخانۀ گوهررود با خاطراتی دور و دراز، در حافظۀ تاریخی مردم این شهر، خوش نشسته است.
از گذشته، در فرهنگ ایرانی، باغ جایگاه ویژه‌ای دارد. آب و گیاه عناصراصلی باغ‌های ایرانی، تصویری از سکونتگاه ایده‌آل آدمی را در بهشت به تصویر می‌کشند و با پیوندشان با انسان او را به درک زیبایی می‌رسانند. امروزه باغ‌های بسیاری در گوشه گوشۀ ایران به یادگار مانده است که از قدرت طبیعت و هنر بقاء و پویایی هنرمندان آن سخن‌ها دارد.
باغ محتشم رشت کجاست؟
باغ محتشم رشت که به «پارک شهر» معروف است، در خیابان حافظ و در مجاورت رودخانه گوهر رود قرار دارد. باغ محتشم، قدیمی‌ترین و اصلی‌ترین پارک رشت که مکانی زیبا و چند منظوره جهت تفریح، پیاده روی، ورزش و امثال آن است.
تاریخچۀ باغ محتشم رشت از دیروز تا حال
باغ محتشم رشت با درختان کهنسال آزاد در سال‌های ۱۲۴۱- ۱۲۴۲ خورشیدی به ابتکار اکبرخان بیگربیگی اُمشه ای، در زمینی به وسعت تقریبی ۱۳۰۰۰۰ مترمربع در حاشیۀ رودخانه گوهررود احداث شد. اکبرخان بیگربیگی از مالکان و متمولان طراز اول ایران در عصر ناصری و اجاره دار گمرکات شمال ایران بود و عین این باغ را، با مقیاسی کوچکتر در زادگاه اجدادی خود نیز در روستای امشه احداث کرد که امروز تخریب شده است. طبق یک سنت متداول، مالکان و ثروتمندان در آن روزها برای خود در خارج از شهر باغ‌هایی احداث کرده و درفصل تابستان برای استراحت و تفریح به آن جا می‌رفتند.
این پارک پس از درگذشت اکبرخان،از طریق ارث به تنها دختر وی که همسر میرزا صادق خان سردارمعتمد (محتشم الملک) بود، رسید. محتشم الملک برای زیباسازی این باغ، خیابان بندی و درختکاری آن، تلاشی توام با ذوق و سلیقه را به کار برد. این باغ با نام «محتشم» با عمارت کلاه فرنگی، به عنوان یکی از زیباترین و بزرگترین باغ‌های ایرانی در اواخر قرن ۱۳ شناخته شده است. دقت در خیابان بندی و رعایت فاصلۀ بین نهال‌ها، محوطه سازی و بهره‌گیری از روش علمی احداث آن، همواره مورد توجه بوده است.
مظفرالدین شاه قاجار که در سال ۱۳۲۰هـ ق به هنگام عزیمت از دومین سفر فرنگ، به رشت آمده بود، از باغ محتشم برای تماشای مسابقۀ بومی ورزاجنگ (گاوبازی) دیدن کرده و در سفرنامۀ خود آورده است: «باغ محتشم دارای درختان جنگلی بسیار است، عمارت سه طبقه چوبی دارد و محل بسیار باصفایی است».
دیدنی های پارک محتشم
پارک محتشم رشت یک درب اصلی و چندین ورودی فرعی دارد. انبوه درختان آزاد کهنسال و سر به فلک کشیده، اولین چیزی است که چشم هر بیننده ای را نوازش می کند. در انتهای پارک محتشم، رودخانۀ گوهررود جریان دارد. رودخانه ای که در سال‌های دور برای ماهیگیری و قایق سواری مورد استفاده قرار می‌گرفت. وسعت اولیۀ این باغ چندین برابر مساحت فعلی آن بود، که با توجه به توسعۀ شهر و ایجاد خیابان‌های جدید از وسعت آن کاسته شد.
عمارت کلاه فرنگی واقع در این باغ نیز که به دورۀ قاجار باز می گردد، در ضلع جنوبی این پارک، با معماری زیبا و قدمتی تاریخی، از مهمترین دیدنی‌های باغ محتشم به شمار می‌رود که از محبوبیت بسیاری بین گردشگران و عکاسان برای بازدید و عکاسی در طول سال برخوردار است.
مجسمه های درختی
در ایام نوروز و تابستان در جوار عمارت کلاه فرنگی جشنواره‌های بومی و نمایشگاه‌های صنایع دستی گیلان برگزار می‌شود. مجسمه‌های چوبی نیز از دیگر زیبایی‌های این باغ به شمار می‌رود که با ظاهری اصیل و خلاقانه، نگاه گردشگران بسیاری را به خود جلب می‌کند. مجسمه‌هایی که روزی درختی سبز و بلند در دل همین باغ بوده‌اند و حال به وقت خشکی، با ایده‌ای نو، به مدد هنرِ دست هنرمندان، همچنان در باغ در کنار دیگر درختان باقی مانده‌اند و تبدیل به مجسمه‌های چوبی زیبایی شده‌اند. مجسمه‌هایی با تلفیقی از سنت و مدرنیته، که به زیبایی مبلمان شهری این پارک کمک زیادی کرده‌اند.
حوض‌های بزرگ و کوچک با آب‌نماها و فواره‌ها در فضای پارک، مخصوصا درفصل بهار و تابستان خودنمایی می‌کنند. آلاچیق‌های چوبی بزرگ و کوچک و صندلی‌های چوبی در پارک، فضایی برای نشستن، گوش سپردن به صدای برگشت آب به حوض‌ها، لذت بردن از فضای باغ، چشم دوختن به درختان تنومند آزاد و لحظه ای آرامش را فراهم کرده است. آرامشی از جنس طبیعت که در فصل‌های مختلف سال برای بسیاری از گردشگران، مملو از خاطرات نوستالژیک است.
باغ محتشم رشت، مکانی برای ورزش ،سلامت و شادی
باغ محتشم، مکان مناسبی برای پیاده روی و ورزش است. صبح‌ها، پارک مملو از سحرخیزان ورزش دوستی است که دورتا دور پارک می دوند و هوای تازۀ صبح را در این باغ استشمام می‌کنند. غروب‌ها و شب‌ها، پارک محتشم، غرق در نور و آرامش، مکانی برای علاقمندان به پیاده روی‌های شبانه است. باغ محتشم در تمام سال و تمام ساعات روز، علاقمندان خاص خود را دارد.
زمین‌های ورزش، وسایل ورزشی همگانی، میزهای تنیس بتونی و دیوارۀ سنگ نوردی در این باغ علاقمندان و همراهان ثابتی دارد که در تمام سال، آن را فراموش نمی کنند. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و زمین بازی کودکان با دو قسمت عمومی و بادی از دیگر بخش‌های پارک است که حضور کودکان و فریادهای شادمانه شان، شور و صفای این باغ را افزون‌تر کرده است.
عکس‌ها: فرزاد فخرایی
نابرو
